16 lat

Dawno, dawno temu, za górami za lasami wzięłam ze schroniska kotka. Kotek miał ogromne, najpiękniejsze na świecie oczy i czarne futerko z białymi skarpetkami. Był to mój pierwszy kot i kompletnie nie miałam pojęcia, jak postępować z takim zwierzątkiem, a kotek zadania nie ułatwiał. Szybko okazało się, że ma wyjątkowo nieobliczalny charakter, wymagający mnóstwa cierpliwości i opatrunków na poharatane ręce. Ma na imię Reszka.

Było to dokładnie 16 lat temu, 14 września 1998 roku. W tym czasie zdążyło się zmienić niemal wszystko. Poza jednym: mój kot nadal ze mną jest i stanowi jeden z najbardziej stabilnych elementów mojego życia. Reszka jest kotem mojego życia.

Nadal ma najpiękniejsze oczy na świecie, chociaż jedno z nich zaszło bielmem na skutek potężnego zapalenia błony naczyniowej i popękanych naczyń limfatycznych. Od kilkunastu dni codziennie rano i wieczorem podajemy jej krople, które mają jej oko uratować, a ona zadania oczywiście nie ułatwia.

Od kwietnia walczymy z chłoniakiem, który zaatakował jej organizm. Gdyby nie Przychodnia Weterynaryjna „Białobrzeska” i doktor Jagielski, który leczy Reszkę chemioterapią, prawdopodobnie dawno by już jej nie było. Taki chłoniak załatwia w miesiąc. Reszka dobrze znosi chemię, chłoniak na razie się nigdzie nie odnowił, ale przy tak złośliwym nowotworze, szanse na całkowite wyleczenie są znikome.

Mój kot powoli odchodzi, a ja nie umiem o tym myśleć. Myślę za to często o opowiadaniu rosyjskiego autora Leonida Kaganowa pod tytułem „Epos drapieżnika”. Ma dwoje bohaterów: ludzkiego medyka i stworzenie o imieniu Glayla pochodzące z planety Juta. Oboje utkwili na statku kosmicznym, który uległ nieodwracalnemu uszkodzeniu. Bez szans na ratunek. Jest co prawda skafander, w którym można przedostać się do szalupy ratunkowej, ale tylko jeden. Oboje się w nim nie zmieszczą. Mogą tylko patrzeć na wirujące za oknem galaktyki i czekać. I rozmawiać. Więc rozmawiają i opowiadają sobie bajki.

Glayla przypomina kota o ubarwieniu szopa, ma wielkie kasztanowe oczy i najcieplejsze futro w całej galaktyce. Na jej planecie bardzo docenia się opowieści, eposy. Jeśli ktoś zna wiele eposów, jest bardzo szanowanym Jutą. Glayla zna ich jeszcze niewiele, więc z punktu widzenia jej cywilizacji jest jeszcze całkiem mała.

„(...)- Chronologicznie mam sześć ziemskich lat. A społecznie około siedemnastu.
- Jesteś niepełnoletnia?
- Jestem całkiem mały. Ale gdybym wrócił z Ziemi, nauczywszy się języka i eposu, mógłbym stać się pełnoletni.”

„Gdy mechanik przyniósł ją na statek w plecionym koszyku, mruczała tylko „słońce” i „dzień dobry”. Siebie nazywała w trzeciej osobie - puszysty. Porozumiewała się gestami, śmiesznie machając grubiutkimi łapkami. (...)

- Wygodniej mi mówić o sobie w rodzaju męskim - zamruczała Glayla. - Przecież człowiek jest rodzaju męskiego. Rozum też. A więc wszystko, co robi rozum, powinno być rodzaju męskiego. Jestem Glayla z rodu Jut, z planety Juta. Studiowałem wasz epos. Macie niewielki epos, kilka tysięcy lat. Można się nauczyć w ciągu doby.

(…) Glayla odwróciła do mnie mordkę i popatrzyła z dołu do góry. Kasztanowe oczy. Malutki czarny nosek. Eleganckie wąsy. I ogromne aksamitne uszy.
- Ty też jesteś mądry. - powiedziała - Opowiem ci jeden nasz stary epos i wszystko zrozumiesz.
- Bajkę? - Wstałem z fotela i usiadłem obok niej na podłodze.
- Tak, bajkę. Mamy podobne bajki do waszych - powiedziała Glayla - O smokach, księżniczkach i rycerzach.
- Nasze rasy w ogóle są podobne - skinąłem głową. - Białkowe organizmy oddychające tlenem, nawet komórki są niemal identyczne. Istnieje hipoteza, że jesteśmy jedną formą życia, przyniesioną na nasze planety z kosmosu. No i metabolizm. Przecież poprosiłaś o krople od bólu głowy i poszliśmy do boksu medycznego, gdy...
- Tutaj się zatrzymaj - Glayla postukała łapką w moje kolano. - Posłuchaj, opowiem ci bajkę. Postaram się przetłumaczyć dosłownie. Tą bajkę można opowiadać pół dnia, ale streszczę sam wątek. Dawno temu, w wiosce mieszkała księżniczka...
- W takim razie w zamku. Księżniczki nie mieszkają w wioskach. Księżniczka to córka ze znamienitego rodu. A może u was nie ma różnicy?
- Bywa, oczywiście. W tym rzecz. Księżniczka była bardzo piękna. Miała biały kosmaty brzuszek, bardzo puszysty grzbiet i najdłuższy ogon w okolicy. Miała aksamitne uszy i piękne oczy. Była bardzo mądra. Już w młodym wieku znała wiele eposów. Narzeczeni z wioski bardzo ją lubili. Przyjemnie było się z nią parzyć.
- Nie można tak mówić w bajkach. Parzenie - to tabu. No, w sensie...
- Znam tabu, nauczyłem się waszego eposu oceanicznego. Dobrze, ocenzuruję. Pewnego letniego dnia wyszła z zagradzenia w stare choinki.
- Las?
- Tak, gęsty, sosnowy las. Z bezpiecznego zagradzenia. Nagle z choinek wyskoczył smok, pochwycił księżniczkę, uniósł się w powietrze i zaniósł ją do górskiego gniazda. Mieszkańcy wioski zdecydowali, że ona zginęła. Ale najmniej ładny narzeczony wyruszył na poszukiwanie. Szedł bez odpoczynku wiele dni i nocy. Trawa, drzewa, strumienie i ptaki karmiły go, ogrzewały i wskazywały drogę. W końcu wszedł na górę i nocą dotarł do gniazda smoka. Smok spał, a księżniczka była zamknięta w kamiennej ciemnicy. Ale on znalazł szczelinę, zawołał księżniczkę i ona go usłyszała. Był obok i rozmawiali o wszystkim na świecie - całą noc aż do rana.
Glayla zamilkła i popatrzyła na mnie.
- Mów dalej, słucham cię uważnie.
- Koniec.
- Co? Koniec bajki?
- Tak.
- Więc na czym polega jej sens?
- Księżniczka już się nie bała.
- Nie zwyciężył smoka, nie otworzył więzienia?
- W naszych bajkach nie to jest najważniejsze. Może zwyciężył. Może nie. Może nie mógł otworzyć ciemnicy. Może smok rano zjadł ich oboje. Albo smok zjadł księżniczkę, a on się schował. Za to księżniczka wiedziała, że obok jest przyjaciel. Nie bała się już. On przyszedł, żeby być razem z nią. Przecież to jest najważniejsze - być ze sobą do samego końca.”

Ludzkie bajki (eposy) potrzebują konkretnego zakończenia. Ktoś zwycięża, ktoś przegrywa. To cecha charakterystyczna eposów tworzonych w kulturach drapieżników. Człowiek jest drapieżnikiem. Jutowie nie. Ich bajki są inne.

Opowiadanie Kaganowa ma trzy zakończenia. Może bohater uśpi Glaylę, zmieści ją w ratunkowym skafandrze, dostanie się do szalupy, a po powrocie na Ziemię wypcha jej cenne futro i postawi na strychu. Może ją uśpi i podda kremacji, szczątki rozsypując w kosmosie, a sam przedostanie się do szalupy. Może uśpi ją lekko, tak aby można ją było w narkozie przenieść do szalupy i uratuje.

Możemy wybrać. Ale nie to jest najważniejsze. Najważniejsze jest to, że byli razem i „rozmawiali o wszystkim na świecie - całą noc aż do rana”.

„Zsunąłem się z fotela i położyłem na podłodze. Glayla zwinęła się obok.
- Nie zostawisz puszystego? - Zamruczała sennie.
- Oczywiście, że nie. - odparłem.”

Nie wiem, jak zakończy się bajka o Reszce. Może jej oka nie uda się uratować. Może już wkrótce zabije ją chłoniak. Statystycznie ten schemat leczenia chemioterapią daje jej 30 tygodni bez nawrotu. A może wyzdrowieje i będzie jeszcze żyła kilka lat, a doktor Jagielski napisze na podstawie jej przypadku habilitację. Może.

Albo jeszcze inaczej. Wiem, jak zakończy się bajka o Reszce. Ponieważ wszystkie bajki kończą się tak samo. Wszystkie.

Ale nie to jest najważniejsze.

„Może zwyciężył. Może nie. Może nie mógł otworzyć ciemnicy. Może smok rano zjadł ich oboje. Albo smok zjadł księżniczkę, a on się schował. Za to księżniczka wiedziała, że obok jest przyjaciel. Nie bała się już. On przyszedł, żeby być razem z nią. Przecież to jest najważniejsze - być ze sobą do samego końca.”

Opowiadanie „Epos drapieżnika” ukazało się w „Nowej Fantastyce” w lipcu 2003 roku.
Można je przeczytać również tutaj: Epos drapieżnika ->

Tweetnij